Dankh predicts heavy rain महाराष्ट्रातील शेतकरी वर्ग सध्या एका नवीन आव्हानाला सामोरे जात आहे. खरीप हंगामाची पिके काढून रब्बी हंगामाच्या लागवडीच्या तयारीत असताना, अचानक आलेल्या अवकाळी पावसाने त्यांच्यासमोर मोठे संकट उभे केले आहे. मागील तीन ते चार दिवसांपासून महाराष्ट्राच्या हवामानात मोठा बदल झाला असून, राज्यातील बहुतांश जिल्ह्यांमध्ये ढगाळ वातावरणासह काही ठिकाणी वादळी वाऱ्याचा अनुभव येत आहे.
मराठवाड्यातील छत्रपती संभाजीनगर, बीड आणि दक्षिणेकडील अनेक जिल्ह्यांमध्ये पावसाने जोरदार हजेरी लावली आहे. विदर्भातील बुलढाणा जिल्ह्यासह अनेक भागांत पावसाचा जोर अनुभवण्यात येत आहे. मध्य महाराष्ट्रातील धुळे, जळगाव, अहिल्यानगर, नाशिक, नंदुरबार आणि दक्षिण महाराष्ट्रातील काही जिल्ह्यांमध्ये हलक्या ते मध्यम स्वरूपाचा पाऊस सुरू आहे.
ज्येष्ठ हवामान अभ्यासक आणि तज्ज्ञ पंजाबराव ढग यांच्या माहितीनुसार, बंगालच्या उपसागरात तयार झालेल्या कमी दाबाच्या पट्ट्यामुळे महाराष्ट्रात हा अवकाळी पाऊस सुरू झाला आहे. भारतीय हवामान विभागाने (IMD) सातारा, सांगली आणि कोल्हापूर या तीन जिल्ह्यांमध्ये जोरदार पावसाची शक्यता वर्तवली आहे. उर्वरित राज्यात ढगाळ वातावरण राहण्याची शक्यता व्यक्त करण्यात आली आहे.
विशेष म्हणजे 8 डिसेंबरपासून राज्यात एक नवीन हवामान स्थिती अनुभवास येणार आहे. आयएमडीच्या नवीन बुलेटिनमध्ये नमूद केल्याप्रमाणे, राज्यात कडाक्याची थंडी पडण्याची शक्यता आहे. पंजाबराव ढग यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, 6 आणि 7 डिसेंबर रोजी राज्यातील अनेक जिल्ह्यांमध्ये जोरदार पावसाची शक्यता आहे.
8 डिसेंबरपासून 15 डिसेंबरपर्यंत मात्र राज्यातील हवामान कोरडे राहण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. या कालावधीत राज्यभर कडाक्याची थंडी अनुभवास येण्याची शक्यता आहे. परंतु 15 डिसेंबरनंतर पुन्हा एकदा हवामानात बदल अपेक्षित आहे. राज्यातील काही भागांमध्ये वादळी वारे वाहू लागण्याची शक्यता व्यक्त करण्यात आली आहे.
या अवकाळी पावसाचा सर्वाधिक फटका शेतकऱ्यांना बसत आहे. सध्या रब्बी हंगामातील पिके काढण्याच्या अवस्थेत असताना, अचानक आलेल्या पावसामुळे पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होत आहे. शेतकऱ्यांनी आधीच खरीप हंगामातील पिके काढून रब्बी हंगामाच्या लागवडीची तयारी केली होती. मात्र या अवकाळी पावसामुळे त्यांच्या मेहनतीवर पाणी फिरण्याची भीती निर्माण झाली आहे.
हवामान बदलाचा हा परिणाम केवळ शेतीपुरताच मर्यादित नाही. नागरी भागातही याचे परिणाम जाणवत आहेत. अचानक आलेल्या पावसामुळे दैनंदिन जीवनावर परिणाम होत असून, विशेषतः सकाळी आणि संध्याकाळच्या वेळी वाहतुकीची कोंडी, रस्त्यांवर पाणी साचणे अशा समस्या निर्माण होत आहेत.
पावसासोबतच येणारी थंडी ही आणखी एक चिंतेची बाब आहे. 8 डिसेंबरपासून वाढणाऱ्या थंडीमुळे नागरिकांची गैरसोय होण्याची शक्यता आहे. विशेषतः वृद्ध व्यक्ती आणि लहान मुलांना याचा जास्त त्रास होऊ शकतो. त्यामुळे नागरिकांनी योग्य ती काळजी घेणे आवश्यक आहे.
या परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी काही विशेष खबरदारी घेणे गरजेचे आहे. शक्य असल्यास पिके लवकरात लवकर काढून सुरक्षित ठिकाणी साठवणूक करणे, शेतातील पाण्याचा योग्य निचरा करणे आणि पुढील काळात येणाऱ्या हवामान बदलांची पूर्वतयारी करणे महत्त्वाचे आहे.
स्थानिक प्रशासन आणि कृषी विभागाने देखील या परिस्थितीचा सामना करण्यासाठी विशेष उपाययोजना कराव्यात. शेतकऱ्यांना वेळोवेळी हवामानाची माहिती देणे, आवश्यक त्या सूचना देणे आणि नुकसान भरपाईची व्यवस्था करणे या गोष्टींकडे लक्ष देणे गरजेचे आहे.
एकूणच, महाराष्ट्रातील सध्याचे हवामान अस्थिर असून, येत्या काही दिवसांत अनेक बदल अपेक्षित आहेत. नागरिकांनी आणि विशेषतः शेतकऱ्यांनी या बदलत्या हवामानाचा विचार करून आपली कामे नियोजित करणे गरजेचे आहे.
